یکی از ابعاد والای اخلاقی و اجتماعی ، تشکر و سپاسگزاری از کسی است که از جانب او لطف و نعمتی به ما رسیده است . در روایت آمده است که قدردانی و شکر از مخلوق ، به منزله شکر از خالق است .
راغب درکتاب مفردات می گوید: شکر همان تصور نعمت و اظهار آن است و نقطه مقابل آن کفر است که فراموشی نعمت و پوشاندن آن می باشد .1 ایشان شکر را به شکر قلب، یعنی اندیشه درباره نعمت و شکر زبان یعنی ثنا گفتن بر نعمت دهنده و شکر سایر اعضا، یعنی قدردانی و پاسخ گویی در برابر نعمت تقسیم کرده است .2
البته باید اعتراف کرد که حق شکر الهی را کسی نمی تواند ادا کند همان گونه که امام سجاد(ع) در مناجات خود می گوید: چگونه می توانم حق شکر تو را به جا آورم در حالی که همین شکر من نیاز به شکری دارد و هر زمان که می گویم الحمدلله بر من لازم است که به خاطر همین توفیق شکر گزاری بگویم لک الحمد .3
بنده همان به که زتقصیر خویش
عذر به درگاه خدا آورد
ورنــه ســـزاوار خــداونــدیـــش
کس نتواند که بجا آورد
از دســت و زبــان کـــه بر آیدکز
عهده شکرش بدر آید
در بعضی از روایات آمده است که شکر هر نعمتی حتی اگر بزرگ باشد این است که حمد خدای را به جا آوریم .4
امام صادق(ع) از مسجد بیرون آمد دید مرکبش گم شده است . حضرت فرمود: اگر خدا آن را به من برگرداند حق شکرش را می گزارم چیزی نگذشت که آن را آوردند. ایشان فرمود: الحمد لله . شخصی عرض کرد: مگر نفرمودی حق شکر خدا را می گذارم ؟ فرمود: مگر نشنیدی گفتم الحمدلله .5 (یعنی با گفتن همین کلمه حق شکر بجا آورده می شود.)
شکر عملی در برابر افراد متفاوت است. امام علی (ع) می فرماید: شکر پروردگارتان است که او را ثنا گویی و شکر کسی که بالا دست توست به این است که در پیروی از او صادق باشی
مرتبه عالی شکر
البته شکر در مرتبه عالی، به کارگیری نعمت در جهت مشروع است از این رو امام صادق(ع) می فرماید: "شکر نعمت ها پرهیز از گناهان است " .6
امام علی (ع ) می فرماید: " شکر المومن یظهر فی عمله و شکر المنافق لا یتجاوز لسانه ؛ تشکر و قدردانی مؤمن ، در عمل او آشکار می شود ، اما قدردانی منافق از زبانش تجاوز نمی کند و به مرحله عمل نمی رسد ."7
دعا
بهترین شیوه تشکر چیست؟
بهترین شیوه تشکر از الطاف و نعم الهی این است که با قلب خود اعتراف کند و بفهمد که این نعمت از جانب خدا به او داده شده است .
از امام صادق (ع) روایت شده است که : خداوند در پاسخ حضرت موسی (ع) که سؤال می کند :خدایا چگونه حق شکر تو را به جا آورم می گوید: "یا موسی شکرتنی حق شکری حین علمت ان ذلک منی ؛ ای موسی تو آنگاه که دانستی نعمتی که در دست توست از من به تو اعطا شده حق شکر مرا به جا آوردی ."8 و نیز امام صادق (ع) می فرماید: من انعم الله علیه بنعمة فعرفها بقلبه فقد ادی شکرها؛ هر کس که خداوند به او نعمتی عطا کرد و او با قلب خود فهمید که از جانب خداست شکر آن نعمت را بجا آورده است ." 9
شکر عملی ، مهمترین بعد شکر است
مهم ترین بخش شکر گزاری همان شکر عملی است. کسانی که اسراف می کنند و یا بخل می ورزند واز چشم و گوش و زبان خود در مسیر گناه استفاده می کنند همه آن ها نا سپاس اند. از این رو شکر گزار واقعی در میان انسان ها کم هستند. قرآن مجید می فرماید کمی از بندگان من شکر گزارند .10
شکر عملی در برابر افراد متفاوت است. امام علی (ع) می فرماید: شکر پروردگارتان است که او را ثنا گویی و شکر کسی که بالا دست توست به این است که در پیروی از او صادق باشی .
شکر هم ردیفت آن است که مراتب اخوت را به خوبی انجام دهی و شکر نسبت به زیر دستان به این است که از بخشش به آنها مضایقه نکنی. 11
نکته دیگر آن است که شکر باید از خالق و مخلوق باشد.تشکر از مردم در واقع تشکر از خدا است.
امام رضا(ع)می فر ماید:کسی که ازبخشنده از مخلوقین تشکر نکند شکر خدا را بجا نیاورده است .12
پی‌نوشت‌ها:
1.مفردات ، ماده شکر
2.همان
3.مفاتیح الجنان ، مناجات شاکرین
4.اصول کافی ، ج 3 ، ص 151
5.همان ، ص 153
6.همان ، ص 150
7.میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 146
8.بحارالانوار ، ج 13 ، ص 351
9.اصول کافی ، ج 2 ، ص 96
10. سبا ، آیه13
11. غرر الحکم ،ج4 ، ص 158
12. عیون اخبارالرضا ، ج2 ،ص24
راغب درکتاب مفردات می گوید: شکر همان تصور نعمت و اظهار آن است و نقطه مقابل آن کفر است که فراموشی نعمت و پوشاندن آن می باشد .1 ایشان شکر را به شکر قلب، یعنی اندیشه درباره نعمت و شکر زبان یعنی ثنا گفتن بر نعمت دهنده و شکر سایر اعضا، یعنی قدردانی و پاسخ گویی در برابر نعمت تقسیم کرده است .2
البته باید اعتراف کرد که حق شکر الهی را کسی نمی تواند ادا کند همان گونه که امام سجاد(ع) در مناجات خود می گوید: چگونه می توانم حق شکر تو را به جا آورم در حالی که همین شکر من نیاز به شکری دارد و هر زمان که می گویم الحمدلله بر من لازم است که به خاطر همین توفیق شکر گزاری بگویم لک الحمد .3
بنده همان به که زتقصیر خویش
عذر به درگاه خدا آورد
ورنــه ســـزاوار خــداونــدیـــش
کس نتواند که بجا آورد
از دســت و زبــان کـــه بر آیدکز
عهده شکرش بدر آید
در بعضی از روایات آمده است که شکر هر نعمتی حتی اگر بزرگ باشد این است که حمد خدای را به جا آوریم .4
امام صادق(ع) از مسجد بیرون آمد دید مرکبش گم شده است . حضرت فرمود: اگر خدا آن را به من برگرداند حق شکرش را می گزارم چیزی نگذشت که آن را آوردند. ایشان فرمود: الحمد لله . شخصی عرض کرد: مگر نفرمودی حق شکر خدا را می گذارم ؟ فرمود: مگر نشنیدی گفتم الحمدلله .5 (یعنی با گفتن همین کلمه حق شکر بجا آورده می شود.)
شکر عملی در برابر افراد متفاوت است. امام علی (ع) می فرماید: شکر پروردگارتان است که او را ثنا گویی و شکر کسی که بالا دست توست به این است که در پیروی از او صادق باشی
مرتبه عالی شکر
البته شکر در مرتبه عالی، به کارگیری نعمت در جهت مشروع است از این رو امام صادق(ع) می فرماید: "شکر نعمت ها پرهیز از گناهان است " .6
امام علی (ع ) می فرماید: " شکر المومن یظهر فی عمله و شکر المنافق لا یتجاوز لسانه ؛ تشکر و قدردانی مؤمن ، در عمل او آشکار می شود ، اما قدردانی منافق از زبانش تجاوز نمی کند و به مرحله عمل نمی رسد ."7
دعا
بهترین شیوه تشکر چیست؟
بهترین شیوه تشکر از الطاف و نعم الهی این است که با قلب خود اعتراف کند و بفهمد که این نعمت از جانب خدا به او داده شده است .
از امام صادق (ع) روایت شده است که : خداوند در پاسخ حضرت موسی (ع) که سؤال می کند :خدایا چگونه حق شکر تو را به جا آورم می گوید: "یا موسی شکرتنی حق شکری حین علمت ان ذلک منی ؛ ای موسی تو آنگاه که دانستی نعمتی که در دست توست از من به تو اعطا شده حق شکر مرا به جا آوردی ."8 و نیز امام صادق (ع) می فرماید: من انعم الله علیه بنعمة فعرفها بقلبه فقد ادی شکرها؛ هر کس که خداوند به او نعمتی عطا کرد و او با قلب خود فهمید که از جانب خداست شکر آن نعمت را بجا آورده است ." 9
شکر عملی ، مهمترین بعد شکر است
مهم ترین بخش شکر گزاری همان شکر عملی است. کسانی که اسراف می کنند و یا بخل می ورزند واز چشم و گوش و زبان خود در مسیر گناه استفاده می کنند همه آن ها نا سپاس اند. از این رو شکر گزار واقعی در میان انسان ها کم هستند. قرآن مجید می فرماید کمی از بندگان من شکر گزارند .10
شکر عملی در برابر افراد متفاوت است. امام علی (ع) می فرماید: شکر پروردگارتان است که او را ثنا گویی و شکر کسی که بالا دست توست به این است که در پیروی از او صادق باشی .
شکر هم ردیفت آن است که مراتب اخوت را به خوبی انجام دهی و شکر نسبت به زیر دستان به این است که از بخشش به آنها مضایقه نکنی. 11
نکته دیگر آن است که شکر باید از خالق و مخلوق باشد.تشکر از مردم در واقع تشکر از خدا است.
امام رضا(ع)می فر ماید:کسی که ازبخشنده از مخلوقین تشکر نکند شکر خدا را بجا نیاورده است .12
پی‌نوشت‌ها:
1.مفردات ، ماده شکر
2.همان
3.مفاتیح الجنان ، مناجات شاکرین
4.اصول کافی ، ج 3 ، ص 151
5.همان ، ص 153
6.همان ، ص 150
7.میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 146
8.بحارالانوار ، ج 13 ، ص 351
9.اصول کافی ، ج 2 ، ص 96
10. سبا ، آیه13
11. غرر الحکم ،ج4 ، ص 158
12. عیون اخبارالرضا ، ج2 ،ص24
برچسب ها : المشیر , عاشقان ولایت , عاشقان ولایت المشیر , شیوه تشکر کردن , مرسی ,
